عینک ریبن اصلم، هرچی دارم مال تو

نگار حسینخانی

تیم‌شان صنعت نفت است و کشور مورد علاقه‌شان برزیل و عشق‌شان عینک «ریبن». آبادانی‌ها خودشان می‌گویند ریبن شناسنامه‌شان است. آن‌قدر این حرف را باور دارند که عینک بزرگی از این مدل در سطح شهر نصب کرده‌اند. بین جهیزیه عروس‌هایشان اثری از عینک دودی هم به چشم می‌خورد. معتقدند این عینک روی هر صورتی نمی‌نشیند و باید آبادانی باشید تا با این عینک خوش‌تیپ شوید. اما وقتی می‌خواهند همه‌چیزشان را در طبق اخلاص بگذارند نیز از این عینک مایه می‌گذارند. چنان‌که محسن چاووشی می‌خواند: «عینک ریبن اصلم هرچی دارم مال تو/ نفسام تویی تو دختر همه دردات مال مو».

اما واقعا چطور عینک ریبن در دل آبادانی‌ها جا باز کرد و چه شد که اکنون بخشی از هویت این شهر شده است؟ 

به سفارش آبادان

به گفته مسئولان میراث فرهنگی آبادان، قرار است عینک ریبن در موزه آبادان کنار دیگر اشیا و اسناد قدیمی که مشخصه‌هایی از این شهرستان دارند، جمع‌آوری شود. سال92، شمس‌الدین نوربخش، مدیر وقت اداره میراث‌فرهنگی آبادان گفته بود: «عینکی را که ما انتخاب کرده‌ایم، صنعتی است و عبارت پالایشگاه آبادان روی دسته آن حک شده، چراکه طراحی آن به سفارش پالایشگاه آبادان بوده است». روی دسته‌ عینک، نشان پالایشگاه آبادان حک شده. عینک متعلق به پدربزرگ است که ۷۰‌سال پیش در پالایشگاه کار می‌کرده.

میر ملاعلی، عینک‌فروش است. او اینها را می‌گوید و ادامه می‌دهد که کمپانی ریبن سازنده و طراح عینک‌های آفتابی به سفارش شرکت نفت آبادان برای همه کارکنان شرکت نفت، این عینک را طراحی کرده و نام شرکت نفت را روی دسته آن کنار نام کمپانی ریبن حک کرده است. اما تاریخچه‌ای که برای این عینک آورده‌اند از این قرار است: «در سال۱۹۹۹ کارخانه ریبن به ارزش ۶۴۰میلیون دلار به ایتالیا فروخته شد. نیروی دریایی به‌ویژه خلبانان آمریکایی نیز چندی بعد به استفاده از این نوع عینک تمایل نشان دادند و کم‌‌کم عینک ریبن آبادانی‌ها در آمریکا و بعد از آن در ایتالیا طرفداران بی‌شماری پیدا کرد. خیلی سال پیش این عینک فقط با کشتی و از اروندرود وارد آبادان می‌شد.» 

عینک آفتابی روزهای ابری

اما استفاده از عینک آفتابی ریبن در آبادان متفاوت‌تر از دیگر نقاط است و استفاده از آن نه‌تنها در روزهای آفتابی بلکه در روزهای ابری و برای عکس‌گرفتن و در خانه و شب هنگام بیرون رفتن، در مهمانی‌ها و عزاداری‌ها نیز به چشم زده می‌شود. البته اینگونه کاربری عینک جای تعجب ندارد لااقل در آبادان. شاید همین علاقه مردمان آبادان باعث شده، عینک آفتابی ریبن را متعلق به آبادان و آبادانی‌ها بدانند.

شکور، مرد سن و سال‌داری که اهل آبادان است می‌گوید: «از پدرم شنیدم زمانی که انگلیسی‌ها به آبادان آمدند، با دیدن این آفتاب تعجب کردند که چقدر نور و آفتاب این شهر شدید است. چشم‌هایشان اذیت می‌شد و به همین‌خاطر عینک‌های دودی از فرنگ به آبادان آمد. کم‌کم این عینک‌ها به کارگران پالایشگاه هم تعلق گرفت و چون عینک قرص و محکمی بود و فریم مناسبی داشت بین مردم محبوب شد». البته درباره این عینک و محبوبیتش بین مردم بیشتر شوخی می‌شود. مثلا اینکه یک آبادانی وقتی به دنیا می‌آید، پدرش را با عینک ریبن می‌بیند و تا آخر عمر موفق به دیدن چشمان او نمی‌شود. یا یک آبادانی وقتی به دنیا می‌آید عینک ریبن به چشم دارد.

شیشه‌ای در برابر نورهای پراکنده

جنس ریبن به گفته ملاعلی از نوعی سنگ و شیشه است که اشعه‌های مضر آفتاب را دفع می‌کند؛ «این عینک به اندازه‌ای خوب است که خلبان‌ها و دریانوردان هم از آن استفاده می‌کنند. حتی شب‌ها هم می‌توان این عینک را به چشم زد بدون اینکه ذره‌ای چشم‌ها آسیب ببیند. این شیشه شب‌ها در برابر نورهای پراکنده خاصیت شفاف‌سازی پیدا می‌کند. عینک‌های ریبن شیشه سبز، دودی و مشکی هم وجود دارد.» او مانند بسیاری از عینک‌فروشان دیگر معتقد است؛«عینک‌های ریبنی که در بازار وجود دارد تقلبی‌ هستند. همه را چین ساخته و نمونه‌های بی‌کیفیتی به شمار می‌روند. اگر کسی دنبال عینک ریبن باشد باید دست دوم این عینک را بخرد که حداقل ۴۰سال پیش ساخته شده. این عینک از 2میلیون به بالا قیمت‌گذاری شده. معمولا کسانی که عینک اصل ریبن را دیده و به چشم زده باشند، می‌توانند آن را از نمونه‌های مشابه و تقلبی تشخیص بدهند. نباید در خرید عینک اصل به اسمی که روی دسته عینک یا شیشه آن حک یا چاپ شده اعتماد کرد».